شوهر آهو خانم اثری زیبا و تاثیرگذار از علی‌محمد افغانی است. این کتاب بین سال‌های 1333 تا 1337، درست زمانی که نویسنده به علت عضویت در سازمان افسران حزب توده دستگیر شده و به زندان افتاده بود، نوشته شد. علی‌محمد افغانی پس از آن که از زندان آزاد شد، در سال 1340 با هزینه‌ی شخصی خود اقدام به چاپ این اثر کرد.
پس از گذشت تنها سه ماه از انتشار این کتاب و استقبال بی‌نظیر مردم، انجمن کتاب از میان داستان‌های ایرانی که در طول سال 1340 منتشر شده بود، «شوهر آهو خانم» را به عنوان بهترین کتاب برگزیده سال انتخاب کرد و روزنامه کیهان درباره‌ی آن چنین نوشت:
«تنها یکى دو ماه پس از انتشار کتاب بود که منتقدان و کتاب‌شناسان متوجه شدند شاهکارى در ادبیات فارسى به وجود آمده است. «شوهر آهوخانم» نخستین رمان ایرانى است که در نزدیک به ۹۰۰ صفحه منتشر شده است و خواننده با خواندن چند صفحه از کتاب احساس مى‌کند که دریچه دنیاى تازه‌اى به رویش گشوده مى‌شود. قهرمانان این کتاب همه سیماهاى آشنا و مردم کوچه و بازارند، که خواننده به ناچار خود را با غم‌ها و شادى‌هایشان شریک مى‌بیند.»
شوهر آهو خانم، پیش از انقلاب بارها تجدید چاپ و پس از انقلاب نیز بارها در تیراژهای بیش از 10 هزار نسخه‌ای منتشر شد.

خلاصه کتاب شوهر آهو خانم:

داستان کتاب صوتی شوهر آهو خانم در یک روز زمستانی در سال 1313 در کرمانشاه آغاز می‌شود. «سید میران سرابی» شوهر آهو خانم، نانوا و رئیس صنف نانوایان کرمانشاه است. او در برهه‌ای از زمان و در حالیکه دارای چهار فرزند و زنی وفادار و زحمتکش است، عاشق زنی جوان و زیبا به نام «هما» می‌شود. هما که دارای دو فرزند و زنی مطلقه است، به خانه حسین خان ضربی که یک مطرب است، پناه می‌برد و در مراسم عیش و نوش به رقاصی می‌پردازد. سید میران که مردی مذهبی است و از قبل با هما آشنا و هم‌کلام شده است، شیفته زیبایی و دلبری‌های او می‌شود و در نهایت تصمیم می‌گیرد او را به خانه خود بیاورد و به طور رسمی با او ازدواج کند.
از طرف دیگر آهو خانم که زنی بزرگوار و نمونه، اما از قشر بی‌پشتوانه و بی‌حق و حقوق جامعه است، برای حفظ کانون زندگی خود تلاش می‎‌کند اما نه تنها به هیچ نتیجه‌ای نمی‌رسد، بلکه سید میران با کتک زدن او جلوی چشم دیگران، هما را زن خانه و زندگی‌اش می‌داند.
هما زنی بالهوس، سرکش و متجدد است و می‌خواهد خارج از عرف جامعه و سنت‌های دور و برش رفتار کند، اما در نهایت به دلایل گوناگون به گمراهی و تباهی کشیده می‌شود.
در خانه سید میران که اعضای آن با یک‌دیگر دچار تنش شده‌ و اوضاعی متشنج بر آن حاکم است، سید میران رفتارهایی بدتر از قبل از خود بروز می‌دهد. هر لحظه به خشم و شهوت او افزوده می‌شود و رفتاری زننده با آهو خانم دارد. از طرف دیگر در دوره کشف حجاب به هما اجازه می‌دهد که در محیط خارج از خانه لباس‌هایی غیرموجه و هوس‌انگیز بپوشد، برای اولین بار صورت خود را با تیغ می‌تراشد و با هما شراب می‌نوشد. هما نیز که به تساوی حقوق زنان و مردان می‌اندیشد، از «اصلاحات» رضاشاه حمایت می‌کند، اما چه سود که اتفاقات بعدی داستان طوری پیش می‌روند که از هما چیزی جز دنیای مبتذلی که زمینه‌ی سقوط او را فراهم کرده است، چیز دیگری باقی نمی‌ماند. حرکت او به جلو کورکورانه و از روی نادانی و بدون آگاهی است. سید میران نیز که در تحولات اجتماعی درگیر شده است، به مرور تمام ثروتش را از دست می‌دهد و به سمت قاچاق می‌رود.
او ثروت و زن دومش را به شکل فاجعه‌باری از دست می‌دهد و نقطه عطف داستان، پناه بردن سید میران به همسر اول خود، آهو خانم است. آهو خانم شخصیت بارز و ستم‌کشده‌ی داستان پس از گذشت تمام ماجراها و تلخی‌ها برای دومین بار زندگی مشترکش را از سر می‌گیرد و برای حفظ آن بیش از پیش تلاش می‌کند.
افغانی در این کتاب هفت سال از زندگی سید میران، آهو خانم و هوویش را به نمایش می‌گذارد و بدون این‌که هیچ ریزه‌کاری از قلمش افتاده باشد، به ساخت صحنه‌هایی دقیق، باورپذیر و به شدت واقعی می‌پردازد. در نتیجه مجموعه‌ای از تمام اتفاقات درستی که در این کتاب رخ داده، آن را پرکشش، جذاب و همواره برای مخاطب شنیدنی کرده است.

تم کتاب صوتی شوهر آهو خانم:

کتاب صوتی شوهر آهو خانم شاهکاری بی‌نظیر و یکی از مهم‌ترین رمان‌های فارسی در 50 سال اخیر ایران است. این کتاب محتوایی کاملا عینی و اجتماعی دارد که در آن به مسائل زنان، فرهنگ چندهمسری در دوره خاصی از تاریخ و نشان دادن تصویر آدم‌های واقعی پرداخته می‌شود. جالب است بدانید این کتاب می‌تواند گنجینه‌ای بزرگ از ضرب‌المثل‌های جذاب ایرانی برای شما باشد!
فیلمی نیز با اقتباس از این اثر و با همین نام، به کارگردانی «داوود ملاپور» در سال 1347 ساخته شده است.

درباره علی‌محمد افغانی:

علی‌محمد افغانی، در دی ماه سال 1303 در کرمانشاه متولد شد. او از پیشکسوتان ادبیات داستانی به شمار می‌رود که تحصیلات خود را ابتدا در کرمانشاه و سپس در تهران گذراند. پس از آن به دلیل ممتاز بودن در دوره دانشگاهی، توانست در آمریکا به ادامه تحصیل بپردازد.
افغانی پس از بازگشت از آمریکا، به دلیل عضویت در سازمان افسران حزب توده، در سال 1333 دستگیر و به زندان قصر فرستاده شد. او در طول مدتی که در زندان بود (حدود 4 سال) توانست اولین رمان خود، شوهر آهو خانم را که حدود سه سال به طول انجامید، به صورت کاملا مخفیانه بنویسد؛ چرا که نگهبان‌ها اجازه نوشتن را به او نمی‌دادند. بنابراین او طوری وانمود می‌کرد که مشغول ترجمه‌ی اثری انگلیسی است، در حالیکه به طور پنهانی کتاب خود را می‌نوشت. او مدام به شخصیت‌ها و اتفاقات رمان فکر می‌کرد و گاهی به صورت رمزی روی دیوار کدهایی می‌نوشت که آن‌ها را برای نگارش از یاد نبرد.
از دیگر آثار او می‌توان به «شادکامان دره قره‏سو»، «شلغم میوه بهشته»، «سیندخت»، «بافته‏‌هاى رنج»، «دختردایى پروین»، «صوفی صحنه»، «دزد کنگاور»، «دنیای پدران و دنیای فرزندان»، «حاج الل‍ه باشی»، «خداحافظ دخت‍رم»، «تراژدی نادر شاه (به انگلیسی)» و «سنگی بر روی بافه» اشاره کرد.
علی‌محد افغانی در حال حاضر در آمریکا زندگی می‌کند و چندی پیش زندگی‌نامه خود را به زبان انگلیسی نوشت.